Thưa quý vị và các bạn,
Về chữ nghĩa “Một dược沒藥hay Mộc dược沐藥” trên forum trở nên hào hứng vì có những thắc mắc nêu lên, những biện luận và phản biện. Có nhiều vị ngại đưa lên diễn đàn mà chỉ gửi riêng cho tôi. Xin chớ ngại.
Chúng ta cùng chia sẻ và học hỏi lẫn nhau trong tinh thần tương kính. Xin cảm ơn nhà thơ NMH, BS NQT, cô HY, MS DD, bà X.N., BS NTC, MS HT, bà HTL, bà Ann N., anh TTH, anh Peter T., và nhất là bạn Login Now chuyển cho website về bài viết của LM S. Huỳnh Trụ. Tuần trước, có vị chuyển tôi Website này, tôi cũng có ý đưa lên trong bài đúc kết vừa qua, nhưng không ngờ quên mất. Sau khi bàn bạc với nhau, chúng tôi có bài đúc kết 2:
- Chữ Một 沒 trong Một dược 沒藥không phải có nghĩa là số 1 trong chữ thuần Việt, mà là chữ Hán Việt. Chữ Một 沒 này có 6 nghĩa mà Linh Mục Huỳnh Trụ chịu khó chép lại: (1) Nhúng, nhận chìm; tối tăm, mù mịt, mờ sẫm; chết chìm, chết đuối, chết trôi; chôn cất, mai táng. (2) Hoàn thành, hoàn tất; chết; ngất xỉu, bất tỉnh. (3) Vượt quá, lấn; trội hơn. (4) Ao ước, thèm muốn; thèm khát. (5) Từ diễn tả sự từ chối, phủ nhận. (6) Cây cỏ, thảo mộc, thực vật.
Chúng ta cũng thường nghe nói “tài năng mai một” diễn tả một tài năng còn bị chôn vùi, chưa được hiển hiện (mai埋là chôn; một沒 là mất). - Cây Một-dược: Commiphora myrrha (có tên khác là Balsamodendron myrrha) chỉ thấy ở vùng sa mạc Trung Đông, Phi châu, không mọc tại VN hay Trung Quốc. Người ta mua nhựa (resin) cây này làm ra thuốc Một-dược nghĩa là thuốc từ cây MỘT 沒. Chữ 沒 có 2 cách đọc theo quan thoại: mẩy (pinyin méi) và mó (pinyin mò).
- Tên gọi Một沒 hay Myrrh trong tiếng Anh phải bắt nguồn từ tên gọi cây này theo người dân địa phương. Tìm trong Wikipedia chữ Myrrh thì thấy dân Á rập gọi cây này giống như mo, mô, mơ..
(The word myrrh corresponds with a common Semitic root m-r-r meaning “bitter”, as in Aramaic ܡܪܝܪܐ murr and Arabic مُرّ murr. Its name entered the English language from the Hebrew Bible, where it is called מור mor, and later as a Semitic loanword[5] was used in the Greek myth of Myrrha, and later in the Septuagint; in the Ancient Greek language, the related word μῠ́ρον (múron) became a general term for perfume.)
Vậy chúng ta hiểu tại sao người Trung Hoa ngày xưa dùng chữ 沒gọi vị thuốc từ cây myrrha này, và ông bà ta phiên ra tiếng Hán-Việt là Một. Cho nên Một-dược là vị thuốc từ cây Một, chứ không phải là một (1) vị thuốc. - Không nên dùng Mộc-dược thay cho Một-dược vì mộc-dược木藥là vị thuốc từ thảo mộc, mà thuốc đông y thì 80% là từ thảo mộc rồi, nên không thể dùng một danh từ chung thay cho một danh từ riêng. Cũng không thể dùng mộc-dược沐藥 (chữ mộc này có bộ thủy đi trước) là vị thuốc để tắm vì có nhiều vị thuốc để tắm. Vậy mộc 沐dược này cũng là danh từ chung.
- Tóm lại, chúng tôi thấy chữ Một-dược (vị thuốc từ cây Một “Myrrh”) là đúng.
Bác sĩ Hiệp (Florida)
