Abraham Lincoln đã đi vào lịch sử nước Mỹ không chỉ vì tài năng chính trị mà còn bởi nhân cách cao thượng hiếm có. Xuất thân có phần thấp hèn, lại không có được sự nghiệp chính trị ấn tượng, tuy nhiên năm 1860 ông bất ngờ đắc cử tổng thống. Tất nhiên, việc này đã vấp phải những chỉ trích dữ dội. Các đối thủ thường buông lời dè bỉu và gọi ông là “gã nông dân”. Các nghị sĩ Hoa Kỳ thời đó đều xuất thân từ danh gia vọng tộc, thuộc giới thượng lưu trong xã hội. Việc con trai một người đóng giày như Lincoln đột nhiên ngồi chễm chệ trên chiếc ghế quyền lực cao nhất khiến họ không cam lòng.
Ngay trong ngày đầu tiên nhậm chức, Lincoln đã phải đối diện với thử thách mà đối với nhiều người có thể gọi là chấn động nhân tâm. Trong khi ông đang đọc diễn văn nhậm chức, một nghị sĩ đứng dậy ngắt lời: “Thưa ngài, xin hãy nhớ rằng cha ngài đã từng đóng giày cho cả nhà tôi”. Tất cả cười ồ lên sảng khoái.
Thế nhưng Lincoln vẫn bình tĩnh, ngừng bài diễn văn của mình và tự tin đáp trả: “Tôi biết cha mình đã từng đóng giày cho cả gia đình ngài cũng như nhiều nghị sĩ khác. Bởi lẽ không người thợ nào có thể làm tốt như ông. Xin hỏi đã có ai trong các ngài phàn nàn về những đôi giày mà cha tôi đóng hay chưa? Chính tôi cũng biết đóng giày, nếu muốn tôi cũng có thể đóng cho các ngài một đôi. Nhưng dù sao đi nữa, tôi cũng vô cùng tự hào về người cha của mình, một người thợ giày xuất sắc”.
Các nghị sĩ nghe xong đều im bặt. Họ đã công kích Lincoln bằng những thứ lời lẽ dè bỉu cay nghiệt nhất, nhưng ông ấy đã đáp lại bằng một sự bao dung to lớn thể hiện sự điềm tĩnh vĩ đại của một người quân tử. Sau đó, có người khuyên Lincoln trả đũa tay nghị sĩ nọ. Nhưng ông mau chóng gạt đi và nói: “Khi tất cả chúng ta trở thành bằng hữu thì sẽ không còn bất cứ kẻ thù nào”.
Người quân tử nếu sống vì chút khẩu khí thì sẽ không tránh khỏi lụy phiền, bất mãn mà hỏng đại sự. Muốn thành việc lớn hay việc nhỏ thì cũng đều cần có đại khí. Mà người có đại khí ắt là phải có tâm Đại Nhẫn.
Những người biết Lincoln đều mô tả ông là người điềm đạm và rất bình tĩnh. Cuộc đời ông là những thảm kịch nối tiếp nhau, mẹ mất khi ông mới 9 tuổi, chị chết khi ông 13 tuổi, tình yêu đầu cũng ra đi khi ông 20 tuổi, hai cậu con trai chết trẻ và nỗi đau mất con càng khiến người vợ cục cằn của ông hóa điên dại và trút hết lên đầu Lincoln. Bà Mary Todd, vợ ông là người thuộc tầng lớp thượng lưu và luôn phàn nàn thậm chí sỉ nhục tác phong mà bà cho là thấp kém của Lincoln. Có lúc Mary còn ném thẳng cốc nước vào mặt chồng mình giữa bao nhiêu quan khách trong một bữa tiệc nhưng ông không nói gì mà chỉ ngồi im. Mary cũng thường chán nản trước những việc vặt như nấu ăn, dọn dẹp và chăm sóc con cái. Dù rất bận với công việc luật sư và sau này là ở cương vị tổng thống, nhưng Lincoln vẫn không bao giờ phàn nàn vợ mà chỉ nhắc nhở bà một cách hài hước và sẵn lòng giúp đỡ Mary chăm con khi có thời gian. Người ta chưa bao giờ có bằng chứng nào về việc Lincoln ngoại tình hay quát tháo, to tiếng với Mary, mặc dù họ cũng hiểu kiểu phụ nữ như Mary đáng sợ đến mức nào.
Thời nay, nếu người đàn ông nhẫn chịu như vậy sẽ bị coi là yếu hèn, nhu nhược, nhưng đó lại là cảnh giới cao nhất của ý chí kiên cường. Dùng tâm hòa ái để đối đãi với sự bất công, chứ không phải là trốn tránh hay đè nén tâm can khi đối diện.
Tâm Đại Nhẫn của Lincoln cũng thể hiện rất rõ trong sự nghiệp chính trị ngắn ngủi nhưng huy hoàng của mình. Tâm trí ông luôn cân nhắc “Làm thế nào để có thể hòa hợp những yếu tố không hòa hợp với nhau?”. Nếu là một người đố kỵ, ganh ghét, tự phụ thì hẳn là ông đã không thể dùy trì được sự đoàn kết và hòa hợp cho cả dân tộc. Nhưng sự khiêm nhường của Lincoln, chính là thể hiện một phần của chữ Nhẫn, biết cúi mình, dẹp bỏ cái tôi để nghĩ cho đại sự.
Ông đã từng nói với một người bạn thân: “Tôi tin chắc rằng nếu tôi rời nơi này (Washington D.C) mà tôi không trở thành một người khôn ngoan hơn thì tôi sẽ trở thành một người tốt hơn, vì tôi đã biết được là tôi kém cỏi đến mức nào khi ở đây”. Đây là sự khác biệt lớn của Lincoln so với các chính trị gia cùng thời và thậm chí là nhiều chính trị gia sau này. Sự tự ý thức và tĩnh khí của ông cho phép ông kiềm chế tính tự cao tự đại và kiên định vào mục tiêu chung của dân tộc.
Như Michael Burlingame đã từng viết về vị tổng thống vĩ đại: “Khả năng vượt trên cái tôi của Lincoln, như đã được biểu lộ trong việc ông tự chế giễu và qua nhiều cách khác, không chỉ là bí quyết giúp ông thành công trong vai trò là người lãnh đạo cuộc chiến, mà nó còn hình thành một phần của di sản quý giá mà ông để lại cho nước Mỹ. Ông là một tấm gương hoàn thiện, kiên định và chín chắn về tâm lý cho người Mỹ và toàn thể nhân loại noi theo”.
Bởi cả cuộc đời mình, Lincoln kiên định với lý tưởng và những giá trị đạo đức cao quý vĩnh hằng, nên ông luôn sẵn sàng đứng trước Đấng tối cao của mình mà không phải hổ thẹn, hơn nữa còn đem lại những thành tựu vĩ đại cho nước Mỹ và để lại những di sản về nhân phẩm đầy giá trị cho hậu thế. Để đến khi ra đi, người từng đối đầu với ông cũng phải thốt lên: “Bây giờ ông ấy đã trở thành bất tử”.
Thu Hiền