Trong vòng các chính trị gia Mỹ, Thượng Nghị Sĩ (TNS) John McCain (29/8/1936-25/8/2018), có thể nói, là một trong những người gắn bó mật thiết nhất với Người Việt Nam. Tôi được gặp ông trong cuộc vận động tranh cử chức Tổng Thống Hoa Kỳ. Nhân những ngày vinh danh và tưởng niệm sự ra đi của ông, chắc cũng nên nhắc lại một số những điểm nổi bật về cuộc đời này.
Thiếu Thời. TNS John S. McCain Đệ tam là con trưởng và cháu đích tôn của dòng họ McCain. Ông Nội của ông là John S. McCain Đệ nhất và cha của ông là John S. McCain Đệ nhị, đều là những sĩ quan cao cấp của quân đội Hoa Kỳ. Sinh ngày 29 tháng 8 năm 1936 tại vùng Kênh đào Panama, lúc đó Mỹ đang nắm quyền tại kênh đào này, TNS John McCain đã biết ông lớn lên là để theo binh nghiệp của ông cha mình. Khi còn đi học, ông là một học sinh cứng đầu, không dễ để người khác bắt nạt mình và có khiếu lãnh đạo. Thích văn chương nhưng yếu toán. Ông bước vào trường U.S Naval Academy, tốt nghiệp năm 1958, phục vụ cho Hải Quân Hoa Kỳ và lái máy bay ném bom. Vì hay đối đầu với chỉ huân cấp trên của mình nên ông “bị đì” và tốt nghiệp hạng năm từ dưới đếm lên của 899 sinh viên trường quân sự. Ông cũng là một người đánh box hạng nhẹ.
Binh Nghiệp. Ba tháng trước khi chiếc máy bay của ông bị bắn rơi bởi hỏa tiễn của Nga trên không phận Hà Nội, ông thoát chết khỏi một vụ tại nạn của một chiếc máy bay kế gần bên ông đã va vào hạm đội khiến phát hỏa làm 134 thủy thủ tử nạn. Ông đã nhảy ra được và kéo theo một chiến hữu cùng thoát nạn. Tháng 10 năm 1967, ông lại lái máy bay ném bom Miền Bắc Việt Nam, máy bay của ông bị bắn trúng và ông bị bắt làm tù binh. Vì biết cha ông là một sĩ quan cấp cao trong quân đội Mỹ nên chính quyền Hà Nội muốn thương lượng thả ông sớm có điều kiện, nhưng ông từ chối. Ông bị giam ở Hỏa Lò và được trả tự do vào ngày 14/3/1973 sau khi Washington và Hà Nội ký hiệp ước trao trả tù binh. TNS McCain được nhận nhiều quân chương cao quý trong đó có Distinguished Flying Cross, Bronze Star Medal và hai sao vàng. Năm 1973-1974, ông được đưa về dưỡng thương tại trung tâm Fort McNair, vùng Washington D.C. Sau đó ông tiếp tục phục vụ trong quân đội cho đến ngày 1 tháng 4 năm 1981.
Nghị Sĩ. Năm 1982, ông ra tranh cử Dân Biểu Quốc Hội, ứng viên của Đảng Cộng Hòa, đại diện cho tiểu bang Arizona. Ông phục vụ trong Hạ Viện, Quốc Hội Hoa Kỳ. Chức vụ Thượng Nghị Sĩ của ông được bắt đầu vào tháng 1 năm 1987. Ông phục vụ trong Thượng Viện, Quốc Hội Hoa Kỳ, cho đến những ngày gần cuối đời trong nhiệm kỳ thứ sáu. Một nhiệm kỳ của Thượng Nghị Sĩ là 6 năm.
Đức Tin. Mặc dù sinh ra là người Tin Lành Anh Giáo, nhưng 25 năm cuối đời, ông trở thành người Tin Lành Baptist Nam Phương. Ông cùng gia đình sinh hoạt và thờ phượng tại Hội Thánh North Phoenix Baptist. Đó là lý do tại sao một trong các buổi lễ tưởng niệm ông được tổ chức trọng thể tại nhà thờ North Phoenix Baptist này. Có lẽ vì yêu tự do, yêu tinh thần “cách mạng” của những người Baptist Nam Phương trong cuộc chiến chống thực dân Anh, yêu phong cách “evangelical” “thuần túy” của những người Baptist, nên ông chọn trở nên người Baptist. Ông thường hay khẳng định “I am not Episcopalian. I am Baptist.” TNS McCain có một đời sống tin kính Chúa rất tốt, luôn giữ chặt lời Kinh thánh và sống làm gương cho nhiều người.
Ủng Hộ Các Gia Đình Cựu Tù Nhân Chính Trị VNCH. Chính phủ Mỹ và Việt Nam đã đồng thuận về việc ra đi định cư tại Hoa Kỳ những gia đình có thân nhân ở tù Cộng Sản. Nhờ sự vận động của TNS McCain, các gia đình cựu tù nhân chính trị Việt Nam Cộng Hòa có con trên 21 tuổi cũng được cùng gia đình định cư tại Mỹ.
Ban Giao Mỹ Việt. TNS John McCain là một trong những người có công đầu trong việc bình thường hóa quan hệ Mỹ Việt. Bỏ chuyện thù hận của cuộc chiến ở phía sau, mặc dầu trên người vẫn còn in vết thương chiến tranh, nhìn về phía trước, mong ước thấy một Việt Nam đổi mới và hòa nhập với cộng đồng thế giới, người dân Việt được hưởng đời sống tốt đẹp hơn, cho nên, ông không ngừng nghỉ vận động cho việc bình thường hóa trong mối ban giao này. Để Việt Nam hòa nhập với cộng đồng thế giới, trước hết Việt Nam phải bình thường hóa ban giao với Mỹ và cần Mỹ bãi bỏ hoàn toàn lệnh cấm vận Việt Nam.
Ủng Hộ Những Nhà Tranh Đấu Dân Chủ. Đối với hoàn cảnh Việt Nam, TNS John McCain làm việc hết lòng bằng cả đôi tay. Một tay ông giúp cho chính quyền Việt Nam được bình thường hóa ban giao Mỹ Việt, và một tay kia ông giúp cho các Nhà Dân chủ tranh đấu cho quyền tự do, dân chủ của Người dân Việt Nam. Nói cho cùng, ông giúp cho cả hai phía là vì một mục đích muốn thấy chính quyền Việt Nam được đổi mới, đất nước Việt Nam được thịnh vượng, người dân Việt Nam được hưởng tự do, dân chủ, nhân quyền và ông muốn kéo Việt Nam đồng hành cùng Hoa kỳ để đi những bước tiến tương lai.
Nhân những ngày tang lễ của ông, chúng ta hãy tạ ơn Đức Chúa Trời về cuộc đời của TNS John McCain. Ông đã hoàn tất cuộc đua của mình thật kết quả, giữ vững đức tin và đang ở nơi Thiên Đàng Vinh Hiển. Chúng ta cũng cầu nguyện cho Tang Quyến có được sự an ủi của nhiều người và của chính Thiên Chúa!
Mục sư Tiến sĩ Christian Phan Phước Lành